Święta Wielkanocne to najważniejsze święto chrześcijańskie. W większości kojarzą się nam z malowaniem jajek, zapachem mazurka czy lanym poniedziałkiem. Tradycje czy zwyczaje związane z tymi świętami, różnią się jednak w zależności od regionu czy kraju. Wielu z Was zastanawia się zapewne, jak świętują Przewodnicy bez granic? Spieszymy z odpowiedzią! Zobaczcie co o lokalnych obrzędach napisali nasi przewodnicy!
MEKSYK – WAKACJE I TRADYCJA POKUTNIKÓW
W Meksyku nie świętuje się Wielkanocy w domu. Dzieci mają 2 tygodnie wakacji i jest to tzw. high season w tym kraju. Wszyscy ruszają na plażę. Czasami, bardzo tradycyjne rodziny jedzą w Wielki Piątek uroczysty posiłek. Na stole pojawiają się m.in. zupa z bobu i potrawka z dorsza.
Ciekawe są jednak procesje drogi krzyżowej, zwłaszcza w Taxco, gdzie ulicami przechodzi procesja i postaci z zasłoniętymi twarzami. Mężczyźni niosą wiązanki z kolczastych gałęzi, biczują się po plecach, niosą ciężkie drewniane krzyże. Kobiety wędrują w skulonej pozycji, gorący wosk pali im dłonie, a 10 kilogramowy łańcuch u nogi sprawia, że pokuta jest jeszcze trudniejsza do spełnienia.
PORTUGALIA – NIESPOTYKANE PROCESJE I MIGDAŁY
W Portugalii w okresie wielkanocnym, wszyscy, niezależnie od wyznania, wieku czy miejsca zamieszkania, zajadają się migdałami w kolorowej masie cukrowej lub czekoladzie. „Amêndoas” wyglądają jak malutkie jajeczka i ich niezliczone ilości zdobią półki i witryny sklepowe. Najczęściej rodzice chrzestni w Wielkanoc obdarowują nimi swoich chrześniaków, wraz z tradycyjnym, słodkim chlebem zwanym folar, w który umieszcza się gotowane jajka w skorupce. Chrzestni czynią to w dowód wdzięczności za otrzymane w Niedzielę Palmową, gałązki oliwne lub bukiety kwiatów.
W Bradze, na północy Portugalii, podczas Wielkiego Tygodnia odbywają się spektakularne i niespotykane procesje religijne. W środę poprzedzającą Wielkanoc, w orszaku zwanym Procesja Ośliczki (mała oślica), przez miasto na osiołku przechodzi figura Matki Boskiej, którą wierni obsypują płatkami róż.
Czwartkowa procesja Ecce Homo prowadzona jest przez Farricocos, personifikujących penitentów, którzy zakapturzeni, z zakrytymi twarzami, ubrani w czarne tuniki niosą przez miasto płonące metalowe kosze zawieszone na żelaznych prętach lub tzw. matracas, wydające przeraźliwie głośny i nieprzyjemny dźwięk. Celem jest nawoływanie wiernych do modlitwy i spowiedzi w dniu, w którym nie biją dzwony.
HISZPANIA – PROCESJA I KADZIDŁO
W okresie Wielkanocy w Madrycie, podobnie jak w całej Hiszpanii, organizowane są wspaniałe procesje. Jedną z najbardziej widowiskowych jest procesja Chrystusa z Medinaceli (Procesión del Cristo de Medinaceli). Procesja wychodzi na ulice Madrytu w Wielki Piątek po południu. Bierze w niej udział nawet do 800.000 uczestników. Podczas uroczystego pochodu, na platformie ważącej bagatela 3,5 tony, nazywanej „trono” wynoszona jest XVII-wieczna figura Chrystusa z Medinaceli, której przypisywane są cudowne właściwości. W procesji biorą zazwyczaj udział członkowie hiszpańskiej rodziny królewskiej.
Palenie kadzidła jest jednym z popularnych zwyczajów wielkopostnych w Andaluzji. Co ciekawe, palenie kadzidła towarzyszy nie tylko samym ceremoniom kościelnym. Kadzidło pali się również w domach, a nawet w lokalach gastronomicznych czy sklepach.
FRANCJA – POLOWANIE NA JAJKA
Jeśli zajrzycie w niedzielę wielkanocną do paryskiego parku, to na pewno natkniecie się na grupki dzieci szukających czegoś z zaangażowaniem pod różnymi roślinami, drzewami, kamieniami. Niczego nie zgubiły, nie musicie im pomagać. Po prostu biorą udział w najpopularniejszej francuskiej wielkanocnej zabawie czyli w polowaniu na jajka (la chasse aux oeufs). Dziś są to czekoladowe jajka, ukrywane wcześniej przez dorosłych w parkach czy przydomowych ogrodach. Kiedyś były to prawdziwe kurze jajka – symbol życia i pokarm zakazany do XVII wieku przez cały Wielki Post.
Polowanie na jajka może mieć co najmniej dwie wersje. Jeżeli bierze w nim udział więcej dzieci, to są to zawody – kto zbierze więcej jajek do koszyczka. Jeżeli mamy tylko jedno dziecko, to możemy urozmaicić mu zabawę i ustalić, że będzie mogło włożyć znalezione jajko do koszyczka tylko wówczas, jeśli wykona jakieś zadanie, np. powie wierszyk, skoczy na jednej nodze lub zrobi głupią minę. Nagrodą za udane polowanie są zwykle ogromne jajka niespodzianki. Dobra zabawa gwarantowana!
POLSKA – JAJKA W CEBULI
W moim rodzinnym domu, przed Wielkanocą barwiono jajka na kolor czerwony, używając do tego łupinek z cebuli (gotowano jajka razem z łupinami). Podobno ten zwyczaj nawiązuje do legendy o Marii Magdalenie, która zaraz po Zmartwychwstaniu radośnie spostrzegła, że wszystkie jajka, które kupiła, zabarwiły się na czerwono. Być może to tylko legenda, ale zwyczaj jest jak najbardziej żywy.
Dodatkowo, tak zabarwione jajka moja babcia skrobała, tworząc finezyjne wzory – bazie, zajączki, kwiatki i inne, a jedynym ograniczeniem była wyobraźnia.
Tymczasem, do moich ulubionych jajek zawsze należały te z czekolady.
CZECHY – 'LANIE’ WIERZBOWYM PEJCZEM
Najciekawszą wielkanocną czeską tradycją jest „pomlázka“. To słowo oznacza wierzbowe witki splecione w kształt warkocza, przyozdobione wstążkami, jak również proces ich użycia.
Od wczesnego rana w wielkanocny poniedziałek, mężczyźni i mali chłopcy wyposażeni w „pomlázky“ odwiedzają domy swoich przyjaciółek i krewnych, spuszczając kobietom symboliczne „lanie“ wierzbowym pejczem, co ma na celu zapewnienie zdrowia i urody. Panie odwzajemniają troskę podarunkiem z pisanek, słodyczy, pieniędzy czy też kieliszkiem mocniejszego trunku.
Nic dziwnego, że późnym popołudniem kierowcy powinni być szczególnie uważni, żeby nie potrącić idącego chwiejnym krokiem miłośnika tej ludowej tradycji.
Na wschodzie i północnym wschodzie kraju „suszenie” przy pomocy „šlehačky“ bądź „karabáče“ poprzedzone jest polewaniem wodą lub w wersji lux – perfumami.
WŁOCHY – KOLOSEUM I WYBUCH WOZU
Jedną z piękniejszych tradycji Triduum Paschalnego jest uczestnictwo w Drodze Krzyżowej w Koloseum. Tradycja ta powstała w XVIII wieku w miejscu, w którym kiedyś zginęło tysiące ludzi. Przewodzi jej co roku Ojciec Święty. Z przyczyn oczywistych nie możemy w tym roku uczestniczyć bezpośrednio w Drodze Krzyżowej w Koloseum, ale możemy wsłuchać się w specjalnie przygotowane na ten dzień przemyślenia, które zostaną odczytane w Wielki Piątek na Placu Św. Piotra.
Najbardziej znaną tradycją wielkanocną we Florencji jest Scoppio del Carro (wybuch wozu). Co roku, w Niedzielę Wielkanocną przez miasto przejeżdża okazały i ornamentalny wóz, ciągnięty przez cztery białe woły. Kiedy wóz nadjeżdża do katedry Santa Maria del Fiore przywiązuje się do niego drut, który biegnie przez całą nawę główną i prowadzi aż do ołtarza. Następnie arcybiskup odpala rakietę w kształcie gołębia, która zjeżdża po metalowym drucie, aż do wozu wypełnionego fajerwerkami i podpala go. To wszystko powoduje wybuch kolorowych fajerwerków. Cały pokaz trwa około pół godziny.
CHORWACJA – TRADYCYJNA PROCESJA I PICANJE JAJA
Procesja ‘Za krzyżem’ na Hvarze – UNESCO
W nocy z Wielkiego Czwartku na Wielki Piątek, z 6 miejscowości na chorwackiej wyspie Hvar, o tej samej porze wyrusza procesja wiernych ‘Za krzyżem’. Pokonanie 20-km trasy trwa około 8 godzin, czyli całą noc. Ta ponad 500-letnia tradycja wpisana jest na listę dziedzictwa UNESCO jako niematerialne dobro kulturalne.
Główną postacią procesji jest mężczyzna, który niesie krzyż, tzw.’križonoša’. Pełnienie tej funkcji to zaszczyt, a nawet marzenie, na które czeka się niekiedy i kilkanaście lat.
Picanje jaja w miasteczku Mošćenice
W wielkanocną niedzielę, w małym nadmorskim miasteczku Mošćenice, odbywa się niezwykły konkurs – “picanje jaja”. Tę tradycyjną zabawę przywrócono do życia kilka lat temu i jej popularność wciąż rośnie. A na czym polega?
Na wielkanocnym stole w sercu miasta ustawia się jajo, zawodnicy stają w odległości 2,8m od stołu i monetą 1eur (wersja unijna naszej zabawy) starają się trafić w jajo. Każdy ma tylko 5 prób. Wygrywa ten, kogo moneta wbije się w skorupkę i w niej pozostanie. Łatwe, prawda?
MALTA – PROCESJA I CIASTO MIGDAŁOWE
Wielki Tydzień rozpoczyna się w piątek poprzedzający Wielki Piątek, kiedy figura Matki Bożej Bolesnej jest niesiona w procesji ulicami Valletty, a także wielu innych miasteczek i wsi. W Wielki Czwartek odbywa się „siedem wizyt”, podczas których odwiedza się „Ciemnice” w 7 różnych kościołach. W Wielki Piątek późnym popołudniem w wielu miasteczkach i wsiach organizowane są uroczyste procesje, w których to rzeźbami upamiętnia się Mękę Pańską. Każdy z posągów przedstawia szczególne wydarzenie z pasji i jest noszony na ramionach, przez uczestników procesji. Pomiędzy statuami idą inni wierni, którzy strojami odzwierciedlają różne postacie biblijne. W niektórych miejscowościach w procesji niesione są ogromne krzyże, jak również spotkać można pątników ciągnących łańcuchy u nóg. W niedzielę, kiedy bicie dzwonów kościelnych obwieszcza Zmartwychwstanie Chrystusa, nastrój zmienia się na bardzo radosny. Rano na ulicach organizuje się procesję (a jakże) z figurą Chrystusa Zmartwychwstałego, której towarzyszą orkiestry grające radosne świąteczne melodie. Na koniec niosący posągi biegną, aby triumfalnie zanieść zmartwychwstałego Chrystusa do kościoła. Święto Wielkiejnocy tradycyjnie obchodzone jest również specjalnym rodzinnym obiadem. To także czas na odwiedziny krewnych i przyjaciół, wymianę życzeń i drobnych prezentów. Tradycją jest również dawanie dzieciom jaj wielkanocnych w czekoladzie i „figolla”, ciasta z nadzieniem migdałowym, w kształcie królika, baranka, ryby lub serca, pokrytego lukrem.
GRUZJA– TOASTY NA CMENTARZU
Gruzja to kraj prawosławny, dlatego Wielkanoc obchodzona jest według kalendarza juliańskiego. W tym roku będzie to 2 maja. Wielkanoc w Gruzji to czas, który pod wieloma względami obchodzi się podobnie jak w Polsce – jest 40-dniowy post, niedziela palmowa, barwienie jajek, w noc z soboty na niedzielę długa, niemal całonocna liturgia w kościele. Zwyczajem, charakterystycznym dla Gruzji i budzącym duże zainteresowanie wśród przyjezdnych, jest odwiedzanie grobów w tym szczególnych czasie. Czas zmartwychwstania Chrystusa, to wyjątkowy czas, kiedy Gruzini wspominają swoich zmarłych i odwiedzają ich groby. Wizyty na cmentarzu są jednak inne niż te polskie. W poniedziałek wielkanocny Gruzini udają się na groby bliskich z przygotowanym wcześniej jedzeniem, owocami i winem. Spędzają tam nawet kilka godzin, ucztując i wznosząc toasty. Cmentarze są tego dnia pełne ludzi. Wznosi się specjalne toasty, nawiązujące do osób, które już odeszły, wspomina się ich i pije za ich dusze. Zawsze przed wypiciem wylewa się odrobinę wina na grób zmarłego. Te odwiedziny i te rytuały mają oddawać szacunek zmarłym i pokazać, że nawet po śmierci nie zostają oni sami i że żyją w naszej pamięci i sercach. Jedzenie i wino, które po takiej uczcie zostaje, pozostawia się przy grobach. Robi się to po to, aby inni którzy odwiedzą grób, mogli wznieść toast za zmarłych, a jedzenie jest przeznaczone dla ubogich i potrzebujących.
Wesołych Świąt!
Zwyczaje i obrzędy związane z Wielkanocą różnią się w zależności od regionu czy kraju. Nie mniej jednak łączy je wspólne przesłanie: miłości, nadziei, optymizmu i radości życia, czego z całego serca życzą Wam wasi Przewodnicy bez granic.
